Bilişim Hukuku
SPK ARAŞTIRMA DAİRESİ KRİPTO PARA RAPORU
(Dr. Abdurrahman ÇARKACIOĞLU tarafından hazırlanan raporda;) daha ılımlı bir yaklaşım gösterilmiştir ve ‘’Bitcoin ve onun getirdiği teknolojilerin, kullanım alanı ve yaygınlığı gün geçtikçe artmaktadır, bunun karşısında ise hükümetler Bitcoin’e karşı olumlu bir endişelilik hali içindedirler. Ülkemizin de, tüm dünya devletleriyle birlikte, Bitcoin’i olumlu bir endişelilerle izlemesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Tüm riskleri değerlendirilerek, teşvik edici düzenlemeler yapılırsa, Bitcoin pazarından, gelir elde etmemiz de mümkün olabilir’’ denilmiştir.
Öte yandan Merkez Bankası ve SPK, sanal paraların ‘emtia’ olarak kabul edilip edilmeyeceği tartışılırken, Gelir İdaresi sanal paralardan nasıl vergilendirme yapılması konusunda çalışmalara başlanacağını belirtmiştir. Ancak bir gelişme sağlanmamıştır.
2019 : MASAK KRİPTO PARA TEBLİĞİ YAYINLANDI
11 Eylül 2019 tarihinde yapılan değişikliğe kadar yürürlükte olan Rehber’in 1.03 numaralı sürümünde, Bankacılık İşlemlerine İlişkin Tipler başlıklı bölümde “Müşteri hesaplarından bitcoin satan aracı kuruluşlara bitcoin alımına yönelik para transferi yapılması” şüpheli işlem olarak nitelendirilmekteydi. Buradan anlaşılacağı üzere, söz konusu tarihe kadar MASAK nezdindeki eğilim, bitcoin alım-satım işlemlerine ilişkin transferlerin “şüpheli” olacağı yönündeydi. Bu örnekte her ne kadar yalnızca “bitcoin” ifadesi kullanılmış olsa da (yukarıda bahsettiğimiz üzere) Rehber’in sınırlayıcı olmamasından yola çıkarak diğer kripto para alım işlemlerinin de bankalarca MASAK’a bildirilmesi gerektiği şeklinde bir çıkarım yapılması mümkün olabilmekteydi.
11 Eylül 2019 tarihinde Rehber’de yapılan değişiklik ile Rehber’in 1.04 (güncel) sürümünde “bitcoin” ifadesi yerine “kripto para” terimi tercih edilmiş olup, ilaveten her türlü kripto paraya ilişkin para transferinin şüpheli işlem olarak örneklendirilmesinden vazgeçilmiş ve yerine daha dar ve spesifik işlem türleri örnek olarak belirlenmiştir. Rehber’in mevcut sürümünde kripto para işlemlerine ilişkin sunulan örnekler aşağıdaki gibidir:
T-001- 3.47: “Müşteri hesaplarından kripto para alımı amacıyla yurt içi ve yurt dışı kripto para borsalarına ya da gerçek veya tüzel kişi hesaplarına müşteri profiline uymayacak sıklık ve tutarda para transferi yapılması.”
T-001- 3.61: “Kaynağı bilinmeyen veya şahsın mali profili ile uygun olmayan şekilde yapıldığından şüphelenilen kripto para satımı sonucunda müşteri hesaplarına transfer gelmesi.”
Bu çerçevede, kaynağı belirli olan ve müşteri profiline uygun sıklık ve tutarlarda kripto para borsalarına ilişkin işlemlerin, MASAK tarafından şüpheli işlem olarak nitelendirilmeyeceği söylenebilecektir. Nitekim bu yaklaşım doğrultusunda, kripto para ihraççıları, borsaları ve kullanıcılarının ve genel olarak kripto para işlemlerinin kategorik olarak reddedilmediğinden ve yasal düzlemde tanındığından bahsedilmesi mümkün olacaktır.
2020: MASAK GELİŞMELERİ:
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Açısından Kripto Varlıklar Ülkemizde Maliye Bakanlığı bünyesinde ana hizmet birimi statüsünde ve doğrudan Maliye Bakanına bağlı olarak görev yapan Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Başkanlığı; suç gelirlerinin, kara paranın aklanmasının önlenmesi, terörizmin finansmanının önlenmesi ve ortaya çıkarılmasına yönelik yöntemler konusunda yetkili kurum olup, aynı zamanda bu hususta önlemler geliştirmek, veri toplamak, toplanan verileri analiz etmek ve değerlendirmek, araştırma ve incelemeler yapmak veya yaptırmak ve elde edilen bilgi ve sonuçları ilgili makamlara iletmek konularında görevlidir. MASAK aynı zamanda Financial Action Task Force (FATF) üyesi olup, üye olan ülkelerin FATF düzenlemelerine ve ilkelere uyması yükümlülük haline gelmiştir. Yükümlülüklerini gereği gibi yerine getirmeyen üye ülkeler eksikliklerin giderilmesi için gerekli adımları atmadıkları takdirde FATF tavsiyelerine uyum sağlayıncaya kadar FATF üyeliği askıya alabilmekte ve üyeliği sona erdirebilmektedir. FATF 21 Haziran 2019 tarihinde yapmış olduğu Genel Kurul toplantısında, 40 Tavsiye Kararı’nın 15. tavsiye maddesinin mevcut hükmünü tadil ettiğini duyurmuştur. Tadil edilen 15. tavsiye kararı kapsamında FATF üye ülkelere;
· Kripto Varlık alım satım platformlarının da içerisinde olduğu ve genel olarak Kripto Varlık Servis Sağlayıcıları (VASP / virtual asset service providers) olarak ifade edilen kurumların üye ülkeler tarafından izne veya lisansa tabi kılınmaları gerektiği,
· Üye ülkelerin VASP’ları kara paranın aklanmasının ve terörizmin finansmanın önlenmesi ve bu kapsamda yapmış oldukları diğer ilgili düzenlemeler kapsamına almalarının zorunlu olduğu (örneğin müşteri tanıma kuralı, kayıt saklama, şüpheli işlem bildirimi, AML/CFT düzenlemelerine uyan diğer tüm kurumlarda olduğu gibi yapılan tüm işlemlerin denetlenmesi, vb.),
· VASP’ların düzenli olarak ilgili kamu otoritelerince gözetlenmesi ve denetlenmesi gerektiği,
· VASP’ların belirlenen AML/CFT düzenlemelerini ihlal etmeleri halinde düzenlenecek ceza ve yaptırımların belirlenmesi gerektiği, belirtilmek suretiyle aynı toplantıda bu düzenlemelere uyum ve gerekli yasal alt yapıyı kurgulamaları için FATF tarafından üye ülkelere Haziran 2020’ye kadar süre verilmiş olup, gelişmelerin yakından takip edileceği belirtilmiştir. Yukarıdaki düzenlemelere uyum sağlamak istemeyen üye ülkelerin ise kendi yapacakları risk değerlendirmeleri ve mevzuatları doğrultusunda kripto varlıklara dayalı olarak yapılan faaliyetleri yasaklayabilecekleri belirtilmiştir.
6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” uyarınca ilgili kurumlardan alınan kararlar gereği bu kanun kapsamında yer alan hükümleri taşımadığı, Bitcoin sisteminde kimliklerin bilinmemesi sebebiyle, Bitcoin ‘in yasadışı faaliyetlerde kullanılabileceği, değerinin kısa süreler içerisinde değişiklik göstermesi, sanal cüzdanların dolandırılması, çalınabilmesi, kaybolabilmesi, usulsüz kullanılabilmesi ve işlemlerin geri döndürülemez olmasının risklere açık olduğu da vurgulanmıştır. (25 Kasım 2013 BDDK Basın Duyurusu)
Dünya’da ve Türkiye’de gelişen teknoloji her alanda yeniliklere zemin hazırlamaktadır. Bu bağlamda finansal bir devrim de tamamen merkeziyetsiz, kişisel mahremiyete dayanan, devletler ötesi bir sistemle hayatımıza giren Bitcoin ve onun teknolojik alt yapısı Blockchain (Blok Zinciri) teknolojisi ile başladı. Söylenebilir ki, nasıl ki internet dünya düzeninde önemli bir rol oynadıysa ilerde blockchain sistemi ile yeni bir dünya düzenine geçilecektir. Bu sistem kripto paralar içinde ilk olarak kripto varlık alım-satım için kullanılmaktadır. Ancak sadece trading dediğimiz faaliyetlerle ile sınırlı olmayıp ‘ Aracı’ gerektiren tüm sistemler için kullanılması söz konusudur. Dünyada para transferi dışında Emlak sektörü için kullanılacak bir model olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca ilerde noter hizmeti , oy kullanmada ve gümrük işlemlerinde bu teknoloji kullanarak zaman ve güvenilirlik alanında oldukça önemli bir sistem haline gelecektir. Ayrıca özellikle denizcilik sektöründe taşınır malların takibi için blockchain teknolojisnin kullanılmasına ilişkin projeler de gündemdedir. Kısacası Blockchain teknolojisi uçtan uça aracı olmaksızın güvenilir kodlaması ile kişiler ve kurumlar arasında hizmet verecek devrim niteliğinde bir teknolojidir.
Blockchain teknolojisinin ilk kullanımı finans sektöründe gerçekleşmiş, buna bağlı olarak ilk kez bitcoinle başlayarak kripto varlık kullanımlarıyla beraber bu sektörde yaşanmıştır: 2008 yılında Satoshi Nakamoto takma isimli bir hacker ‘Cryptography Mailing List’ isimli kapalı bir mail grubunda Bitcoin kripto para birimini duyurdu. Nakamoto yayınladığı manifestoda merkezi bir otorite tarafından kontrol edilemeyen ve işlem için modern ödeme sistemlerinin aksine hiçbir aracıya ihtiyaç duymayan (peer to peer), insanları özgürleştirecek bir para biriminden bahsediyordu. Satoshi Nakamoto, Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System adlı yazısında, elektronik para birimi olarak adlandırdığı Bitcoin’i anlatmıştır.
Kripto varlıkların en popüleri olan Bitcoin ile birlikte Ethereum, Ripple , Litecoin , Monero, AVAX ,HOT, ADA, ve daha birçok para birimi gün geçtikçe daha fazla talep görmekte ve ilgi odağı olmaktadır. Dünya’nın dört bir yanından her saniye milyonlarca kripto para satın alınmakta ve yatırım aracı olarak işlem görmektedir
Kripto Varlıkların Temel Özellikleri :
· Bir dijital paradır aynı zamanda sanal bir değeri olan kriptoloji teknolojisi ile sanal karşılığı olan ancak fiziksel karşılığı olmayan Türk Hukuku’nda KRİPTO VARLIK olarak tanımlanan bir gayri maddi varlıktır.
· Bir merkezi yoktur herhangi bir ülkeye veya otoriteye ait değildir. Sistemin sahibi ise onu kullanan herkestir.
· Her kullanıcının bir kripto cüzdanı ve hesabı vardır.
· Herhangi bir noktadan transfer yapılabilir. İnternete bağlı olmanız yeterlidir.
· A kişisinden B kişisine arada aracı olmaksızın para transferi sağlar.
· Kripto Varlıklar, açık kaynak kodla yazılmıştır ve herkese açıktır yani Anonimdir.
· Tüm ülkelerde kullanılabilir özelliğe sahiptir. Kullanıcıların kişisel hesaplarına müdahale edilemez.
·7/24 saat 10 dakika içerisinde başka bir hesaba, kripto varlık gönderilebilir.